وقتی نیچه گریست

کتاب وقتی نیچه گریست یک کتاب فوق العاده است که در دسته موضوعات فلسفی روان شناسی، هیجان انگیز و معمایی قرار می گیرد. این کتاب منبعی غنی از گفتگوهای بی نظیر است که به قلم اروین د. یالوم نوشته شده است. اروین د. یالوم روان پزشک و استاد روانپزشکی در دانشگاه استنفورد است که با نوشتن این کتاب به شهرت جهانی دست پیدا کرده است.

کتاب وقتی نیچه گریست رمانی فوق العاده است که جنبه روان شناختی این کتاب، بیش از سایر ابعاد آن مورد توجه قرار گرفته است. در واقع این کتاب رمانی است که دیدار خیالی فریدریش نیچه (فیلسوف آلمانی) و یوزف برویر که پزشکی اتریشی بوده است را به تصویر می کشد. درون مایه این رمان بیشتر حول برهم کنش فلسفه و روان کاوی شکل گرفته و توانسته است تصویر زیبایی از دیدار و رویارویی تخیلی، از مهم ترین چهره های اواخر قرن نوزدهم میلادی را روایت کند. چهره های شناخته شده ای همچون فردریش نیچه، یوزف برویر و زیگموند فروید.

کتاب وقتی نیچه گریست تاکنون چهار مرتبه به زبان فارسی ترجمه شده است و در سال 2007 نیز فیلم سینمایی جذابی با همین نام و بر پایه رمان وقتی نیچه گریست ساخته شد.

معرفی کتاب وقتی نیچه گریست

کتاب وقتی نیچه گریست در واقع تصویری از عشق و اراده انسان و تاثیر سرنوشت در میان خردگرایان را نشان می دهد. روزگارانی را روایت می کند که یوزف برویر پزشک وینی در اوج دوران زندگی خود به سر می برد و به عنوان یکی از تأثیر گذارترین بنیان گذاران مکتب تحلیل روانی شناخته می شود.

فردریش نیچه نیز که از فیلسوفان مشهور آلمانی و از بزرگ ترین فلاسفه اروپا می باشد، از فرط افسردگی در استانی خودکشی قرار گرفته است. وی از سردرد های شدید و سایر بیماری هایی که دارد، به ستوه آمده است. اروین د. یالوم به طرز هنرمندانه ای صحنه ای از واقعیت و تخیل را به کار می گیرد، تا اثر جادویی نیروی دوستی بین دو نفر را به نمایش بگذارد.

در کتال وقتی نیچه گریست هنر اروین د. یالوم تنها در ایجاد اثری عمیق و ماندگار در حیطه روان شناختی خلاصه نمی شود. بلکه گنجاندن مضامین فلسفی و روان شناختی با آن همه ظرافت ادبی در یک داستان، شاهکار بزرگی به شمار می رود. به طوری که به هیچ عنوان روند داستان تحت تأثیر مضامین دشوار فلسفی و روان شناسی گنگ و سنگین نمی شود.

در طول خواندن رمان به آرامی متوجه می شوید که اروین د. یالوم درمان های رایجی که برای وسواس فکری به کار می روند را نیز توصیف می کند. وسواس فکری یک بیماری ذهنی است که هر دو شخصیت اصلی داستان به نوعی با آن دست و پنجه نرم می کنند.

معلم باید گاهی سختگیر باشد. انسان‌ها به تعالیم سخت نیاز دارند، زیرا زندگی و حتی مرگ سخت است.

خلاصه کتاب وقتی نیچه گریست

کتاب وقتی نیچه گریست از یک کافه و با ملاقات سالومه و یوزف برویر آغاز می شود. سالومه یک دختر جوان و جذاب روس است که معشوقه نیچه می باشد. از طرفی دکتر یوزف برویر نیز روان درمانگر مشهوری است که در آستانه چهل سالگی بوده و از همه لحاظ شرایط زندگی رو به راهی دارد.

سالومه نامه ای به دکتر می نویسد با این مضمون که “آینده فلسفه آلمان در خطر قرار دارد.” سالومه در یک قرار غیر منتظره از یوزف برویر درخواست می کند که به طور غیرمستقیم به فردی با خصوصیات عجیب که نیچه نام دارد، کمک کند. دکتر یوزف برویر این درخواست را می پذیرد و این گونه داستان کتاب وقتی نیچه گریست آغاز می گردد.

روند درمان نیچه

اولین ملاقات نیچه و یوزف برویر در کتاب وقتی نیچه گریست، در شرایط دشواری شکل می گیرد. به طوری که نیچه به شدت در مقابل دکتر برویر گارد بسته گرفته و روی حرف ها و کلمات وی بسیار حساس است. احساسات واقعی خود را بروز نمی دهد و هر لحظه ممکن است که با یک خداحافظی ملاقات را به پایان برساند. یوزف برویر اما در تلاش است که ارتباط خود و نیچه را حفظ کند.

نیچه فردی است با سردرد های شدید میگرنی و بیماری های جسمی گوناگونی که منشا همه آن ها ناراحتی روحی و ذهنی است. یوزف برویر در آغاز روند درمان را بر پایه رفع سردرد های میگرنی نیچه، قرار می دهد. در طول صحبت های برویر  و نیچه، چیزی که هر لحظه بیشتر برای یوزف برویر نمایان می گردد، یاس و ناامیدی زیادی است که وجود نیچه را فراگرفته است.

در ابتدا نیچه چندین بار درمان های دکتر برویر را پس می زند اما در آخر، یک شب هجوم درد او را به شدت بد حال می کند. وی درحالی که تنها در هتل به سر می برد دچار حملات شدید میگرنی می شود. اینجاست که یوزف برویر سر می رسد و این قسمت از داستان سرآغازی برای پذیرش درمان از سوی نیچه می شود. یوزف برویر تصمیم می گیرد با استفاده از روش بیان درمانی، روند درمان نیچه را ادامه دهد. یوزف برویر که خود دچار مشکلات وسواس گونه ای می باشد، در جریان دیدارهای مکرر با نیچه به جایی می رسد که هر دو تلاش می کنند که یکدیگر را درمان کنند.

در جلسات ابتدایی، گفتگو بسیار بحث برانگیز پیش می رود اما به مرور هر دو نفر با یکدیگر به راحتی صحبت می کنند و احساسات خود را بروز می دهند. یوزف برویر شیفته زنی به نام برتا بوده و روابط او با همسرش رو به سردی گراییده است. از آن طرف نیچه نیز لو سالومه را عاشقانه دوست می دارد.

در طی جلسات ملاقات، نیچه از شیفتگی هایش در مورد سالومه سخن می گوید و یوزف برویر در مورد ترک زندگی مشترک با همسرش و زندگی با برتا صحبت می کند.  هر دو مرد احساسات و ترس ها و عواطف شان را با یکدیگر به اشتراک می گذارند و سعی در درمان یکدیگر دارند.

یوزف برویر دوست صمیمی زیگموند فروید است که از دوران دانشجویی پزشکی با او بوده و او را می شناسد. یوزف برویر در مطالعات فروید با او همکاری داشته است. برویر مشکل را با فروید در میان می گذارد و فروید نیز مجذوب این جلسات درمانی می گردد.

درمان نیچه و برویر

در کتاب وقتی نیچه گریست یک روز نیچه و یوزف برویر به گورستانی که مادر، پدر و برادر یوزف برویر در آن جا به خاک سپرده شده اند می روند. در این بازدید نیچه به طور اتفاقی متوجه می شود که نام مادر یوزف برویر نیز برتا می باشد. به محض بازگشت به خانه یوزف برویر با دوست قدیمی اش فروید تماس می گیرد. وی از فروید می خواهد تا درمان هیپنوتیزم را روی او انجام دهد. فروید می پذیرد و به این ترتیب از طریق هیپنوتیزم درمانی موفق به درمان وسواس یوزف برویر نسبت به برتا می شود.

یوزف برویر که از مشکلات روحی خود رهائی یافته است می تواند روی وسواس نیچه نسبت به سالومه تمرکز کند. نیچه در جریان درمان اعتراف می کند که ریشه تمام ناامیدی ها و یأس های او، ترس از تنهایی می باشد. وی پس از گلایه کردن از تمام زندگی خود، گریه می کند.

نیچه در انتها متوجه می شود که تاکنون روند زندگی خود را مانند یک پسر بچه کوچک انتخاب کرده و از این به بعد باید به سان یک فیلسوف تنها و منزوی زندگی خود را ادامه دهد. به این ترتیب وسواس خود را در مورد سالومه کنار می گذارد و به زندگی عادی به عنوان یک فیلسوف برمی گردد.

نقد و بررسی کتاب

گرچه شخصیت های کتاب وقتی نیچه گریست افرادی معروف و مشهور در دنیای واقعی می باشند. اما هیچ کس ادعا نمی کند که این کتاب تصویر واقعی از زندگی این مردان بزرگ بوده است. در واقع یالوم قصد دارد که نشان دهد مردان بزرگ در عرصه روان کاوی و روان شناختی، کار خود را از کجا آغاز کرده اند و چه زحماتی کشیدند تا بتوانند دانش روان شناسی را به جایگاه کنونی برسانند.

یالوم اعتقاد دارد که : “همان طور که بازیکن های تنیس در رده قهرمانی، در روز پنج ساعت را به تمرین اختصاص می دهند تا ضعف های خود را برطرف کنند، یک روان درمانگر نیز به قلمرویی وارد شده است که هرگز در آن فارغ التحصیلی وجود نخواهد داشت. بنابراین یک روان درمانگر باید مدام در حال تلاش خستگی ناپذیر به منظور آموزش و بهسازی خود باشد.”

شخصیت های واقعی رمان وقتی نیچه گریست

همان طور که پیش تر نیز عنوان شد نام شخصیت های کتاب “وقتی نیچه گریست” برگرفته از شخصیت های مشهور و بنام در دنیای واقعی می باشد. در ادامه نام این افراد به همراه توضیح مختصری از معرفی آن ها ارائه خواهد شد.

• فردریش ویلهلم نیچه: فیلسوف شاعر، منتقد فرهنگی، جامعه شناس و آهنگ ساز آلمانی بود که در سال های 1844 تا 1900 می زیسته است.
• یوزف برویر: روان شناس اهل اتریش و هم دوره بازدید فروید بوده است که با همکاری با وی با همکاری فروید شیوه روان کاوی با صحبت را توسعه بخشید.
• لو آندرئاس سالومه: دختر روسی که بیشترین شهرت وی به دلیل رابطه اش با نیچه می باشد.
• زیگموند فروید: عصب شناس اهل اتریش که روش درمانی نوینی را با نام دانش روانکاوی پایه گذاری نمود.
• برتا پاپنهایم: بانویی که به عنوان یکی از پیشگامان مددکاری اجتماعی شناخته می شود.

مشخصات ترجمه پیشنهادی

وظیفه، نزاکت، ایمان داشتن، فارغ از خویش بودن، مهربانی، همه و همه داروهایی هستند که انسان را به خواب می‌برند، خوابی بس عمیق که اگر بتواند، تنها در انتهای راه زندگی از آن برخواهد خاست.

هیچ همه چیز است! برای نیرومند شدن، ابتدا باید ریشه‌هایت را در هیچ فرو بری و رویارویی با تنهاترین تنهایی‌ها را بیاموزی.

انزوا، تنها در انزوا معنا دارد. وقتی آن را با دیگری شریک شوی، بخار می‌شود.

داستایفسکی می‌نویسد چیزهایی هست که نباید گفت، مگر برای دوستان؛ چیزهایی هست که نباید گفت، حتی برای دوستان؛ و بالاخره، چیزهایی هست که نباید گفت، حتی به خویش!

حال باید بیاموزید که از زندگی خود سپاسگزار باشید و شجاعت آن را بیابید که بگویید: «پس من این زندگی را برگزیدم.

ما خود تجربه خود را می‌سازیم؛ و این توانایی را داریم که دست ساخته خویش را به دست خویش نابود کنیم.

حال باید بیاموزید که از زندگی خود سپاسگزار باشید و شجاعت آن را بیابید که بگویید: «پس من این زندگی را برگزیدم.

شاید بهتر باشد که به عزیزترین و نزدیک‌ترین کسِ خود فکر کنید. عمیق‌تر حفر کنید و پی خواهید برد که کسی که شما دوست دارید، او نیست. چیزی که شما دوست دارید، احساس مطبوعی است که چنین عشقی را در شما بیدار می‌کند! آدم در نهایت، عاشق آرزوها و اشتیاق‌های خود است.

جست و جو به دنبال واقعیتِ خود، تقدس دارد. کدام رفتار مقدس تر از پژوهش در مورد خود است؟ بعضی می‌گویند کار فلسفی من روی شن بنا شده‌است؛ دیدگاه‌های من مانند تپه‌های شنی حرکت می‌کنند. اما یکی از سنگ‌های مرزیِ ثابتِ من این است: «آن شو که هستی.