داستان و حکایت
روایت است که دریکی ازدهات هندوستان ،نوعی پرنده باجثه ای کوچک زندگی می کندکه اوراققنوس می نامندودارای عمری طولانی است.ونیز گویندخداونددرمنقاراین پرنده دوهزارودوسوراخ تعبیه کرده که چون دویست وبیست سال ازعمراین مرغ بگذرد،به قله کوهی رفته درآنجا می ماندومرغان اطراف،به قدرت خداوند،تلٌی ازخاروخاشاک برایش فراهم می کنند.آنگاه ققنوس بربالای خرمن خاشاک می نشیندوشروع به خواندن نغمات موزون می کند؛بدین ترتیب که ازهرمنفذکه درمنقارداردنغمه ای خارج می شود؛چنانکه تصورمی رودهزارنفردریکجاجمع شده،هریک نغمه ای جداگانه می خوانند.آنگاه پس ازده روز آتشی ازآن مرغ درتل خاشاک می افتدومرغ رامی سوزاند.سپس ازخاکسترآن تخمی کبدرنگ درمیان آتش پدیدمی ایدکه پس ازچهل روز،جوجه آن بیرون آمده،همین زندگی راآغازمی کند.
شیخ فریدالدین عطارنیشابوری درمنطق الطیٌرخودشرح کاملی ازاین مرغ آورده که سه بیت آن رادراینجاآورده می شود:
هست ققنس طرفه مرغ دلستان موضع آن مرغ درهندوستان
سخت منقاری عجب دارددراز همچونی سوراخ بر وی گشته باز
فیلسوفی بود،دمسازش گرفت علم موسیقی زآوازش گرفت